Wanneer ben je verslaafd?
Wanneer ben je verslaafd? Die vraag is niet altijd eenvoudig te beantwoorden, omdat verslaving zich vaak geleidelijk ontwikkelt. Veel mensen functioneren lange tijd ogenschijnlijk normaal, waardoor het lastiger is om te zien wanneer iemand verslaafd is en wanneer het nog gaat om veel of regelmatig gebruik. Toch zijn er duidelijke signalen die helpen bepalen wanneer je verslaafd bent: je verliest de controle over je gebruik, je blijft gebruiken ondanks de gevolgen en je merkt dat stoppen steeds moeilijker wordt. Je gedachten draaien vaker om het middel, je krijgt last van lichamelijke of geestelijke klachten wanneer je stopt, en je merkt dat je keuzes minder vrij voelen. Dat zijn belangrijke kenmerken van verslaving die aangeven dat er meer speelt dan je misschien dacht.
Of je nu twijfelt over alcohol, medicatie of drugs: de kernvraag blijft hetzelfde. Gaat het nog om willen gebruiken, of voelt het alsof je móét gebruiken? Zeker wanneer je jezelf vaker afvraagt “ben ik verslaafd?” kan dat al wijzen op verlies van grip. In deze fase kun je veel winst behalen door eerlijk naar je gebruik te kijken, omdat een beginnende verslaving vaak gemakkelijker te doorbreken is dan een langdurige afhankelijkheid.
Hoe herken je een beginnende verslaving?
Een beginnende verslaving herkennen is soms lastig, omdat de signalen subtiel zijn. Toch zijn er duidelijke aanwijzingen die helpen bepalen wanneer je verslaafd raakt of wanneer gebruik een probleem begint te worden. Je merkt bijvoorbeeld dat je vaker gebruikt dan je van plan was, of dat je steeds opnieuw begint terwijl je wilde minderen. Je denkt vaker aan het middel, kijkt uit naar het volgende moment dat je kunt gebruiken en je merkt dat stoppen ongemakkelijk voelt. Dit zijn typische kenmerken van verslaving in een vroeg stadium.
Ook kun je veranderingen opmerken in je gedrag: je verbergt je gebruik, je legt jezelf uit waarom je het ‘verdiend’ hebt, of je merkt dat afspraken, werk of school er soms onder beginnen te lijden. Soms ontstaan er al lichte ontwenningsklachten wanneer je stopt — een teken dat je lichaam of geest gewend raakt aan het middel. Twijfel je regelmatig en vraag je jezelf af “ben ik verslaafd?” of“wanneer ben je verslaafd?” dan is dat op zichzelf al een belangrijk signaal. Juist in deze vroege fase kun je veel voorkomen door er op tijd over te praten.